Van zijn dromen berooid overleefde vluchteling David het harde, illegale bestaan in Nederland. Met de hulp van vrijwilliger Akke doorbrak hij zijn impasse en keert na achttien jaar terug naar Ghana. ‘Daar zal ik me weer mens voelen.’ De begeleiding is onderdeel van het project Met Opgeheven Hoofd 2 van VluchtelingenWerk Midden-Nederland.

Uiteengespatte droom

‘Aan het einde van ieder miserabel jaar dacht ik altijd: vanaf nu wordt alles anders. Zo was er altijd wel iemand die het gerucht had opgevangen dat we binnenkort allemaal in Nederland mochten blijven. Altijd weer waren er vleugjes hoop waardoor ik geloofde dat het beter zou worden, mits ik nog maar even geduld zou hebben. Zo verstreken er ongezien achttien jaar. Maar de waarheid is dat wij hier allemaal met dromen naartoe kwamen die niet uitgekomen zijn.’

Schaduwmaatschappij

David liet als dertiger het harde leven en de armoede in Ghana achter en trok naar het continent waar hij ervan overtuigd was dat de rest van zijn leven van een leien dakje zou gaan. In werkelijkheid zou hij achttien jaar lang het dag-tot-dagleven leiden van een illegaal in een Nederlandse schaduwmaatschappij. ‘Er zijn geen lichtpuntjes geweest de afgelopen achttien jaar’, vertelt hij. ‘Natuurlijk leerde ik mensen kennen die me hielpen met het vinden van werk, kende ik de adresjes waar ik een maaltijd kon krijgen of een tijdje kon slapen. Nooit iets permanent. Er waren nachten dat ik op het Centraal Station ronddoolde tot de dag weer aanbrak. Ik wist dat er iets moest veranderen, maar toegeven dat al die jaren voor niets waren geweest is moeilijk. Toch dacht ik er steeds vaker over na hoe fijn het zou zijn om mijn moeder en vrienden in Ghana weer te zien.’

Diepe impasse

Voordat Akke vrijwilliger werd bij VluchtelingenWerk en David leerde kennen, werkte ze bij het Wereldhuis in Amsterdam: een buurthuis waar ongedocumenteerde mensen dagelijks een warme lunch krijgen. Daar werd het haar pijnlijk duidelijk dat er voor deze mensen geen structurele oplossing bestond. Akke: ‘Er zat geen enkele beweging in hun situatie. Gaandeweg waren deze mensen de controle kwijtgeraakt over hun leven en verkeerden nu in een diepe impasse. Ik zag hun worsteling en wilde graag op een constructieve manier wat voor hen betekenen.’

Waardige terugkeer

Bij het project ‘Met opgeheven hoofd’ van VluchtelingenWerk vond Akke de duurzame aanpak die ze zocht. Als counselor stimuleert ze mensen weer na te denken over hun toekomst en zo de controle weer terug te krijgen. Kiest iemand voor terugkeer, dan ondersteunt VluchtelingenWerk en werkt daarbij nauw samen met een partnerorganisatie in het land van herkomst. Vooropstaat dat mensen waardig en met perspectief terugkeren, zodat zij niet terugvallen tot de situatie waarom ze Nederland verlaten: het zien te overleven van dag tot dag.

Open gesprekken

David was een van Akkes eerste cliënten. Met een vermoeide maar vastberaden stem vertelt hij over hun ontmoetingen en zijn beslissing om na al die jaren terug te keren. ‘De gesprekken met Akke voelden als een warm bad. Ik had al snel door dat zij mij geen enkele richting op zou duwen waar ik niet naartoe wilde. Akke wilde juist dat ik voor mezelf zou praten en denken. Het ging echt om mij en dat was een verademing.’

Chronisch ziek

Akke: ‘Waar andere cliënten dat nog moeten uitzoeken, wist David al langer wat hij wilde – terug naar huis. Hij had heldere ideeën over zijn toekomst in Ghana, waar hij een boerenbedrijfje wil starten. Wat hem de laatste jaren tegenhield was de onzekerheid over zijn medische situatie: David is chronisch ziek en wist niet of hij in Ghana zijn dagelijkse medicijnen zou kunnen krijgen. Ons belangrijkste doel was om dit samen uit te zoeken en ons ervan te verzekeren dat zijn medicatie daar beschikbaar zou zijn.’

Kan David zijn medicijnen in Ghana krijgen? En is hij uiteindelijk echt teruggegaan? Lees het hier verder.