De Utrechtse Mensenrechtencoalitie organiseerde in samenwerking met Art.1 Midden Nederland en Gemeente Utrecht op vrijdag 9 december jl. het MensenrechtenCaféXL ter gelegenheid van de Internationale Dag van de Mensenrechten. Onder de leiding van Elisabeth van den Hoogen spraken we over verschillende aspecten van bewegingsvrijheid.

De inleiders plaatsten het thema in een breed perspectief: Antoine Buyse, hoogleraar Mensenrechten en directeur van het Mensenrechteninstituut van Universiteit Utrecht (SIM). Frank Sanders en Thomas Maas van de Wheelchair Mafia; Mohammed Anouar van ControleAltDelete; de Utrechtse Shelter City gast Osman A. en Ellen Bijsterbosch van SETUP deelden persoonlijke en professionele verhalen.

Zie de Facebook-pagina van Art.1 MN voor een filmverslagje, foto’s en de live video’s van de avond.

Revolutie 68 jaar geleden
De middag werd geopend door prof. dr. Antoine Buyse, hoogleraar Mensenrechten en directeur van het Mensenrechteninstituut van Universiteit Utrecht (SIM).
Op 10 december 1948 is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens door de leden van de Verenigde Naties (VN) getekend. De Verklaring weerspiegelt een revolutie: de rechten van de mens zijn niet een zaak van staten. Wij zijn allemaal betrokken als het recht van iemand anders geschonden wordt. Sinds een paar maanden is in Nederland het VN-Verdrag inzake de rechten van de mensen met een beperking van kracht. Het draagt bij om landelijk aanpassingen te doen om de toegang van personen met een handicap tot de publieke ruimte, openbaar vervoer, informatie en diensten te bevorderen. Dit betekent niet alleen toegang tot gebouwen, ook websites moeten toegankelijk zijn. Dat is maar al te vaak slecht geregeld. Het is niet alleen de verantwoordelijkheid van de overheden om voor toegankelijkheid te zorgen, maar ook van het bedrijfsleven. Onze vrijheid om te bewegen betekent een beperking voor machthebbers, overheden en bedrijven. Mensenrechten zijn al die rechten die wij als beste handvat, gereedschapskist, hebben om onszelf en anderen te beschermen en de eigen vrijheid te waarborgen.

De gasten van het MensenrechtenCaféXL hebben een scherpe blik op het thema bewegingsvrijheid geworpen: Frank Sanders en Thomas Maas van de Wheelchair Mafia; Mohammed Anouar van ControleAltDelete; de Utrechtse Shelter City gast Osman A. en Ellen Bijsterbosch van SETUP.

Fysieke toegankelijkheid
Frank Sanders en Thomas Maas vormen de kern van WheelChair Mafia. Zij presenteren (on)toegankelijkheid op een ludieke manier om invalide en valide mensen een stukje bewustwording mee te geven. Wat is er allemaal mogelijk en hoe daar te komen? Veel van de praktijkvoorbeelden die WheelChair Mafia via sociale media kanalen deelt, zijn voor rolstoelgebruikers in de praktijk niet leuk, maar stiekem ook lachwekkend. Vaak is het ook geen onwil, maar is er simpelweg niet goed over nagedacht. Onlangs hebben zij bijvoorbeeld de nieuwe ontoegankelijke brievenbussen van PostNL onder de aandacht gebracht. Met als gevolg dat er in de Tweede Kamer vragen hierover werden gesteld.

Etnisch profileren
Mohammed Anouar is sinds de oprichting in 2013 nauw betrokken bij ControleAltDelete. Het is een onafhankelijke organisatie die zich inzet voor een effectieve en eerlijke politie voor iedereen. De leden van de organisatie zetten zich in tegen etnisch profileren. Etnisch profileren komt vooral voor bij proactief politiewerk. De agent werkt dan niet op basis van een melding, maar moet hij zelf bepalen wat een verdachte situatie is. Als op dat moment de agent etnische, religieuze of andere kenmerken een rol laat spelen bij een aanhouding, dan hebben we het over etnisch profileren. De politie moet afgaan op zichtbaar gedrag en niet op voorkomen. Mohammed illustreerde met “witte burgers” en “rode burgers” hoe cijfers misleidend kunnen zijn en hij stelt de vraag: Is het gerechtvaardigd dat rode burgers twee keer zo vaak onterecht gecontroleerd worden als de witte burgers?

Nationale Verjaardagskalender
Ellen Bijsterbosch is sinds twee jaar betrokken bij de werkzaamheden van Stichting SETUP. Medialab SETUP is met het project Nationale Verjaardagskalender bezig. Zij zijn begonnen met het opbouwen van een database van alle Nederlanders, met namen en geboortedagen. Inclusief cadeausuggesties, op basis van ieders persoonlijke interesses. Ellen noemde de leraar als voorbeeld wat voor macht hij met een database met persoonlijke kenmerken van leerlingen zou hebben: daarmee kunnen leerlingen gecategoriseerd worden en advies worden gegeven hoe scholen of gemeenten daarmee om zouden moeten/kunnen gaan. De ene leerling is goed, de anderen gemiddeld en er zijn ook lost cases. Ellen is het afgelopen jaar diverse schrikbeelden tegengekomen als het gaat om het opslaan van informatie in databases. Haar vraag: Is er een database in Nederland waarvoor de deelnemers de “kill switch” zouden willen gebruiken?

De inleiders hebben voor intrigerende vragen gezorgd. Op basis hiervan hebben zij met elkaar en met het publiek een dynamische discussie over de verschillende aspecten van bewegingsvrijheid gevoerd.

Goede ideeën
Tot slot heeft wethouder Kees Diepeveen zijn gedachten over bewegingsvrijheid met ons gedeeld. Hij vindt het bestaan van een keten, van landelijk tot lokaal bestuur, onmisbaar om voor de verschillende onderwerpen die tijdens deze avond werden besproken iets te kunnen betekenen. Het VN-Verdrag biedt extra argumenten en mogelijkheden om toegankelijkheid bij iedereen onder de aandacht te brengen in de stad Utrecht. Het begint bij bewustwording en gevoeligheid voor het thema. “Daarop kunnen wij echt nog wat winnen met z’n allen, zelfs als gemeentelijke organisatie”, aldus Diepeveen. Als verantwoordelijk wethouder houdt hij zich aanbevolen voor goede ideeën. Het publiek heeft hem meteen een aantal ideeën gegeven.

Funda draait door
Funda Müjde heeft met haar motto ‘Ik zeg wat ik denk en ik doe wat ik zeg!´ het publiek meegenomen. Met haar voorstelling geeft zij prijs hoe ze – na een ernstig ongeluk waardoor ze in een rolstoel belandde – haar levenslust hervond met haar een-emotie-duurt-slechts-90-seconden-theorie. Ze vertelt over de angstige en hilarische momenten in haar reis met de handbike naar Istanbul. Ook haar Turkse roots komen aan bod: ze duikt haar familiegeschiedenis in. Informatie over de voorstelling vindt u op de website van Funda Müjde.

Na de voorstelling hebben we nog lang met elkaar doorgepraat!